Onze gemeente heeft een rijk verleden, en de belangstelling daarvoor werd door de activiteiten rond de viering van “850 jaar Essen” sterk aangewakkerd. De band tussen dat verleden en het Essen van vandaag wordt gevormd door het erfgoed. Materiaal erfgoed, zoals de monumenten, sites en voorwerpen die bewaard zijn gebleven. Maar ook immaterieel erfgoed, dat vaak opgeslagen zit in archieven.

Daarover werd in deze gemeenteraad eerder al gesproken. In 2003 agendeerden de raadsleden Van Tichelt, Van Oers en Tobback een voorstel dat tot doel had een archiefbeleid uit te werken, waarbij de bibliotheek en de Heemkundige Kring een centrale rol zouden spelen. Dit voorstel leidde niet tot concrete resultaten.

Eén van de mogelijke redenen daarvoor zou kunnen zijn dat in zekere zin een stap werd overgeslagen. In het geheel van archieven die in onze gemeente (al dan niet verborgen) aanwezig zijn, nemen er twee een cruciale plaats in : het archief van het gemeentebestuur, en het archief van de Heemkundige Kring. Wat het gemeentebestuur betreft werden de voorbije jaren verschillende initiatieven opgezet. Het recente aanbod vanuit het provinciebestuur om hiervoor (tijdelijk en gedeeltelijk) een gespecialiseerd personeelslid te subsidiëren zou daarbij een bijkomend impuls kunnen zijn. We hopen dan ook dat het schepencollege op dit voorstel zal ingaan, en suggereren meteen om ook het OCMW hierin te betrekken.

Wat de Heemkundige Kring betreft, moet worden vastgesteld dat het archief op dit ogenblik niet in een degelijke staat verkeert. Het gaat om een boeiend en uitgebreid maar ongeordend geheel van documenten, foto’s, … De Kring beschikt bovendien niet over de middelen om daarin veel verandering te brengen. Een ordening en inventarisatie van dit archief is op zich een waardevolle doelstelling, maar het zou samen met de inspanningen rond de gemeentelijke archieven ook een stevige basis kunnen vormen waarop dan later kan worden verder gebouwd – ondermeer omdat een goed geordend archief zich uiteraard gemakkelijk leent tot aanvulling en vervollediging. Bovendien zou de ordening van het archief ook de exploitatie ervan vergemakkelijken. Ondermeer uit het initiatief “Essen in Beeld” leren we dat er in onze gemeente zeer veel interesse is voor het verleden en dat heel veel mensen aan een verdere kennisontwikkeling hierover willen bijdragen (bijvoorbeeld via het trachten te identificeren van mensen op oude foto’s) wanneer dit op een gestructureerde manier kan.

Dit voorstel beoogt daarom de afsluiting van een beheersovereenkomst tussen het gemeentebestuur, het OCMW en de Heemkundige Kring. Een dergelijke overeenkomst tussen Kring en gemeentebestuur bestaat op dit ogenblik niet, en gezien de eerder herhaaldelijk uitgedrukte wens van de gemeenteraad om belangrijke subsidiebedragen enkel op basis van een beheersovereenkomst uit te keren is het opmaken ervan sowieso wenselijk. Naast de andere zaken die in de overeenkomst moeten worden geregeld zou dan ook een gezamenlijk project kunnen worden opgezet, waarbij vanuit het OCMW (op basis van art. 60 van de OCMW-wet) een werkkracht ter beschikking wordt gesteld, om onder begeleiding van de verantwoordelijken van de Kring en van één of meerdere verantwoordelijken vanuit het gemeentebestuur een ordening en inventarisatie van het Kringarchief op te zetten.

Wat ons betreft moet er niet meteen gevreesd worden dat hiervoor niemand wordt gevonden. Uiteraard zal zich niet meteen een academisch geschoold historicus aandienen, maar mits een goede begeleiding moet het mogelijk zijn dat ook een ongeschoolde werknemer zonder enige voorkennis de werkzaamheden uitvoert. Nochtans lijkt enige “feeling” hiervoor wel aangewezen. Mogelijk wordt daarom hiervoor binnen het OCMW toch niet onmiddellijk een geschikt persoon gevonden. In dat geval blijft het echter belangrijk het project op zich uit te werken, zodat het van start kan gaan zodra deze persoon zich wel aandient.

Het archief van de Heemkundige Kring is meer dan een verzameling papieren van een vzw. Het is van waarde voor de gehele Essense gemeenschap, en daarom heeft dit voorstel als doel om er als gemeenschap ook de verantwoordelijkheid mee voor op te nemen.