Zes uur gemeenteraad, verspreid over twee dagen. Zoveel tijd was er nodig om het meerjarenplan 2020-2025 nipt door de raad goedgekeurd te krijgen.
Meerjarenplan zonder ambitie
In het eerste jaar na de verkiezingen moet het nieuwe schepencollege een meerjarenplan uitwerken voor de volgende zes jaar, dat uiterlijk tegen eind december door de gemeenteraad moet worden goedgekeurd. Na een lange discussie werd het goedgekeurd door 13 van de 25 raadsleden, net genoeg om het op 1 januari te laten ingaan.
Aan het plan ging een hele voorbereiding vooraf. De top van de gemeentelijke administratie werkte hard aan het plan, onder meer aan de nodige berekeningen om de cijfers juist te krijgen, en aan een uitgebreide omgevingsanalyse. Het schepencollege trok zich tijdens de zomermaanden enkele dagen in conclaaf terug, en raadpleegde ook de adviesraden en de bevolking, via een inspraakavond in zaal Rex in mei. Dat leidde tot een plan dat eind november aan de raadsleden werd bezorgd. Dat bleek te bestaan uit een losse opsomming van vage doelstellingen (“groen”, “verbinden”, “ambitie” en “gerust”) waaraan in telegramstijl acties werden gekoppeld. De rest moest dan maar in, en vooral achter, de cijfers worden gezocht. In de verschillende gemeenteraadscommissies werd hier en daar wel een tip van de sluier opgelicht, maar echt duidelijk werd het plan pas op maandagavond, toen de burgemeester een ellenlange toelichting voorlas. Die dan op woensdag al moest worden goedgekeurd.
Tom Bevers (N-VA/PLE) verbaasde zich over de gang van zaken : hoe kon het dat een jaar plannen tot een onsamenhangende reeks van enkele losse actiepunten had geleid ? In het plan moet het gemeentebestuur ook aangeven welke de prioritaire acties zijn, maar tot verbazing van Bevers vertegenwoordigen die nauwelijks 3,5% van het totale budget. Al de rest wordt dus besteed aan… lopende zaken. Dat blijkt volgens hem ook uit de investeringenlijst : veruit het meeste geld gaat naar projecten die in 2013 ook al in het vooruitzicht waren gesteld (Kalmthoutsesteenweg, Kammenstraat, fietspad Huybergsebaan, fietspad Spillebeek) maar waar vervolgens zes jaar lang niets aan gebeurde. Een groot deel van de “nieuwe” investering gaat alweer naar de douaneloods. Bevers verweet het bestuur ook een gebrek aan lange termijnvisie en onvoldoende doortastende antwoorden op de vraag van de Essenaar om het groen en de open ruimte te bewaren, om de winkel- en woonkernen op te waarderen, om het verkeer veiliger te maken en het verenigingsleven krachtig te ondersteunen. Het gebrek aan indicatoren en concrete doelstellingen waarop het bestuur later kan worden afgerekend maken het plan dan ook te vrijblijvend. Zo kon het dat voor het eerst in de Essense geschiedenis de grootste fractie in de gemeenteraad tegen het nieuwe meerjarenplan stemde.
De CD&V/sp.a-coalitie keurde het plan wel goed. Steff Nouws (CD&V) gaf aan dat de lat voor hem hoog genoeg lag. Jokke Hennekam (sp.a) vond de keuzes realistisch, en hoopte vooral dat ze zullen worden uitgevoerd. Beiden verheugden zich er ook over dat het CD&V/sp.a-bestuur in tegenstelling tot zes jaar geleden de belastingen niet opnieuw moest verhogen. Met de 13 stemmen van CD&V/sp.a raakte het plan met de hakken over de sloot. De 2 VB-raadsleden onthielden zich. De 10 N-VA/PLE-raadsleden stemden tegen.
Open ruimte en groen geen prioriteit
In een poging om het plan alsnog bij te sturen, diende de N-VA/PLE-fractie een reeks van 24 amendementen in, vooral om op die manier de prioriteiten juist te krijgen. Dat lukte niet. Zo werd bijvoorbeeld geweigerd om van het behoud van groen en open ruimte in Essen een prioriteit te maken.
In het hoofdstuk over de doelstelling “groen” werden enkel zwerfvuil en duurzame energie als prioritaire doelstellingen opgenomen. Geert Vandekeybus (N-VA/PLE) legde uit waarom dat niet volstaat : alleen de prioritaire doelstellingen moeten met cijfermateriaal en metingen worden opgevolgd, en er moet ook een duidelijk budget voor worden uitgetrokken. Om het belang te onderstrepen van het behoud van het groen en de open ruimte stelde hij voor om ook daarvan een prioritaire doelstelling te maken, want met 19ha open ruimte per inwoner doet Essen het een stuk slechter dan vergelijkbare gemeenten (die gemiddeld 25ha hebben). Maar tot zijn verbazing vonden milieuschepen Jaspers (sp.a) en ruimtelijke ordeningsschepen Aerden (sp.a) dat niet nodig. Vandekeybus overtuigde de gemeenteraad wel om expliciet in het meerjarenplan in te schrijven dat Essen “Ringland” wil realiseren door een gedeelte van de verharding van de Ringweg naar Roosendaal en de grenssite weg te halen. Ook de erkenning dat het voorkomen van zwerfvuil belangrijker is dan het opruimen ervan haalde het plan, en de bomenteller wordt op zijn vraag ook verder als indicator gebruikt.
Bob Konings (N-VA/PLE) probeerde ook de promotie van duurzaam bouwen als een prioriteit in het plan om te nemen, en pleitte daarbij opnieuw voor de invoering van een huisaankooppremie. Aerden (sp.a), ook bevoegd voor woonbeleid, raakte andermaal niet verder dan de toezegging om het in de commissie te bespreken.
Polyvalente zaal voor verenigingen nog niet voor morgen
In het meerjarenplan staat de vage vermelding dat er een “Cultuurpark” moet worden gerealiseerd. Wat dat moet worden, en waar, hoe en met welke middelen, werd tijdens de bespreking niet duidelijk.
In het voorjaar stelde N-VA/PLE voor om de douaneloods aan het Hemelrijk om te vormen tot een multifunctionele zaal voor de verenigingen. CD&V en sp.a besloten echter om ze tegen een beperkte vergoeding voor 54 jaar in erfpacht te geven aan een privéondernemer. Voor de noden van de verenigingen werd een andere oplossing in het vooruitzicht gesteld, maar dat blijkt nu een mager beestje te zijn. Er wordt alweer een studie besteld om de noden in kaart te brengen, en op basis daarvan kan er dan misschien iets gebeuren. Maar waar, tegen wanneer en vooral met welk geld blijft onduidelijk. In de meerjarenbegroting wordt 4 keer 250.000 EUR voorzien, maar daarmee springt een gemeentebestuur niet ver. Bob Konings (N-VA/PLE) probeerde alsnog een duidelijke afspraak in het plan te krijgen : tegen 2020 moet er een multifunctionele zaal zijn voor de Essense verenigingen. CD&V en sp.a stemden dat echter weg.
De douaneloods blijft ondertussen veel geld kosten : voor het gebouw zelf wordt nog eens 3 miljoen EUR voorzien, en ook voor de buitenaanleg komen enkele miljoenen op tafel. Over hoeveel het juist gaat, is onduidelijk. Op de vraag van Annemie Baeyaert (N-VA/PLE) naar gedetailleerde cijfers werd vooralsnog niet ingegaan. Baeyaert legde nog uit dat er best eerst een bestemming bepaald wordt voor de terreinen rondom de loods, en daarin kwam burgemeester Van Tichelt (CD&V) haar enigszins tegemoet. Essen zal ze niet kopen zonder eerst te beslissen wat ermee moet gebeuren. Baeyaert drong wel nog aan op een correcte verdeling van de bijkomende kosten tussen de privé-uitbater en het gemeentebestuur.
Ondersteuning verenigingen kan veel beter
Verenigingen ondersteunen, het zou een prioriteit moeten zijn voor de ganse Essense gemeenteraad, maar dat bleek niet het geval. Zelfs concrete acties zoals een betere dienstverlening zonder prijsverhogingen konden er niet af. En ook afspraken met de scholen voor samengebruik van de sportinfrastructuur en een instructiezwembad komen er niet.
De ondersteuning van verenigingen zat verstopt in de kleine lettertjes van het meerjarenplan, en dat was niet naar de zin van Joris Brosens (N-VA/PLE). Die wilde er een prioriteit van maken, want alle partijen hebben in Essen altijd de mond vol over het belang van de verenigingen, maar als het puntje bij paaltje komt blijft concrete actie uit. Een duidelijker verwijzing naar de verenigingen kon er wel af, maar de concrete ideeën van Joris, zoals ondersteuning op maat, dienstverlening zonder prijsstijgingen en bijkomende subsidies voor security bij evenementen werden weggestemd. Ook het voorstel om in te zetten op samenwerking met de scholen zodat hun sportinfrastructuur ook na de schooluren kan worden gebruikt haalde het niet. En de poging van Dirk Smout (N-VA/PLE) om een nieuw instructiezwembad te voorzien, in samenwerking met buurgemeenten, scholen en/of private partners werd weggestemd door CD&V en sp.a.
Gemeentebestuur werkt aan tewerkstellingskansen voor mensen met een beperking
Essen profileert zich terecht als G-gemeente, maar het belang van tewerkstellingskansen voor wie een beperking heeft kwam in het meerjarenplan niet aan bod. Het vroeg veel overredingskracht om daar verandering in te brengen.
Werken aan een hogere werkgelegenheid in Essen en de ondernemingen ondersteunen bleek nog een doelstelling die voor CD&V en sp.a geen prioriteit is, ondanks een stevig pleidooi van Annemie Baeyaert (N-VA/PLE). Guy Van den Broek (N-VA/PLE) merkte op dat het cruciale beleidsplan “Ruimte” dat zes jaar geleden al eens werd uitgesteld, niet de stempel “prioritair” krijgt – zodat opnieuw zes jaar uitstel dreigt. Baeyaert verkreeg wel dat er een duidelijke verwijzing komt naar het belang van de diensteneconomie voor onze gemeente. Maar een voltijds ondernemingsambtenaar die dat moet ondersteunen komt er niet, en een langetermijnvisie op de economische ontwikkeling van onze gemeente evenmin.
Tewerkstelling voor mensen met een beperking werd zelfs helemaal niet vermeld in het plan. Dat was ook niet nodig, volgens burgemeester Van Tichelt (CD&V) : het gemeentebestuur kan daar niet zo veel aan doen. Maar Geert Vandekeybus (N-VA/PLE) zag dat anders, en met de steun van Jan Suykerbuyk (CD&V) pleitte hij ervoor om actief in te zetten op het aanmoedigen van tewerkstellingskansen. Ook Schepen Van Aert (CD&V) en Jaspers (sp.a) vonden dat niet nodig : het gemeentebestuur doet al veel. Maar Vandekeybus gebruikte die voorbeelden om aan te tonen dat het wel mogelijk is. Uiteindelijk ging het schepencollege overstag en komt het “aanmoedigen van tewerkstellingskansen voor mensen met een beperking (ook binnen het gemeentebestuur)” toch in het plan. Vandekeybus en Suykerbuyk gaan er ongetwijfeld op toezien dat er ook daadwerkelijk iets van komt.
Verkeersveiligheid : na zes jaar opnieuw dezelfde agenda
Op het vlak van verkeersveiligheid lijkt het nieuwe meerjarenplan als twee druppels water op het vorige : Essen-Centrum anders inrichten, fietspaden langs de Huybergsebaan en de Spillebeek, trage wegen… Hopelijk worden de engagementen nu wel gerealiseerd.
Dat er in het plan stond dat op het vlak van verkeersveiligheid alleen het “veiligheidsgevoel” moest verhogen, leverde bij Kevin Ooye (N-VA/PLE) enige verbazing op. Er gebeuren nog te veel verkeersongevallen in Essen. Gelukkig werd dat alvast aangepast, en worden op vraag van Bianca De Backer (N-VA/PLE) de ongevallen ook als indicator opgenomen in het plan. Infrastructuurschepen Brigitte Quick (CD&V) toonde zich verder ook optimistisch : een nieuw mobiliteitsplan moet leiden tot een herinrichting van Essen-Centrum, waarbij ook het Heuvelplein meer een pleinfunctie moet krijgen. De parkeerproblematiek kan in hetzelfde kader worden aangepakt, en hopelijk werkt de NMBS mee aan een betere stationsomgeving. Maar een concrete planning voor het mobiliteitsplan, waar De Backer om vroeg, bleef uit. En de herinrichting van het Sint-Jansplein als dorpsplein, een stokpaardje van raadslid Robin Jacobs (N-VA/PLE), is volgens burgemeester Van Tichelt (CD&V) zelfs uitdrukkelijk niet de bedoeling. Een mobiliteitsambtenaar, die bij alle werken de verkeersveiligheid in het oog moet houden, komt er ook niet, hoe hard Annemie Baeyaert (N-VA/PLE) en Tom Bevers (N-VA/PLE) er ook op aandrongen. Mobiliteit mag men niet alleen aan ontwerpers, ingenieurs en agenten overlaten vinden zij.
Essen wil een huisartsenwachtpost
Eén van de paradepaardjes uit het meerjarenplan moet de inrichting van een “zorgcentrum” worden : een uitgebreidere versie van de bestaande polikliniek. Maar dat Essen ook recht heeft op een huisartsenwachtpost stond niet in het voorgestelde plan.
Nochtans bleek iedereen het eens met Anne Somers (N-VA/PLE) : het is niet logisch dat Essenaren in het weekend naar Brasschaat moeten rijden om een huisarts te vinden. Maar burgemeester Van Tichelt (CD&V) wilde zich niet engageren : natuurlijk zou zo’n post erg welkom zijn, maar de regels hiervoor heeft Essen niet in handen, en bovendien moeten de huisartsen ook meewillen. Bij monde van Tom Bevers (N-VA/PLE) bracht de oppositie daarvoor begrip op : het schepencollege moet niet worden afgerekend op wat het niet zelf in de hand heeft. Maar hij stelde voor om wel expliciet in het plan op te nemen dat Essen een huisartsenpost wil, én daarvoor bij de ziekenhuizen, bij de hogere overheden en de dokters aan de mouw zal trekken. Daar kon uiteindelijk iedereen zich in vinden.
Kerk blijft in het midden
Waarheen met de Essense kerkgebouwen ? Een “kerkenbeleidsplan” moet de aanzet geven tot een denkproces hierover. Voorlopig blijft het bij erg voorzichtig nadenken.
Het beleidsplan werd opgesteld door een werkgroep met mensen vanuit de parochies en een afvaardiging van het gemeentebestuur. Het plan komt tot het besluit dat er voor de vijf Essense parochiekerken die na de sluiting van de kapel in Heikant nog overblijven voldoende draagvlak is om ze vooralsnog voor de eredienst te blijven gebruiken. Wel wordt voor vier van de vijf kerken (niet voor de O.L.V.-Kerk in Essen-Centrum) een jaarlijkse dialoog in het vooruitzicht gesteld, die zich moet buigen over de vraag of er op termijn geen (gedeeltelijk) andere bestemming moet worden gezocht. Ondertussen staan de meeste kerkgebouwen ook al open voor activiteiten zoals concerten e.d. Voor Tom Bevers (N-VA/PLE) en Jokke Hennekam (sp.a) had het plan gerust wat verder mogen gaan, en meer aanzetten mogen bevatten voor herbestemmingspistes. Maar burgemeester Van Tichelt (CD&V) gaf aan dat de regels nu eenmaal enkel vroegen om termijnen vast te leggen voor de dialoog. En zo werd het plan door de raad goedgekeurd.
Vuurwerkverbod met GAS-boete
Naar aanleiding van nieuwe wetgeving werden de regels voor het afsteken van vuurwerk in Essen verscherpt : er is altijd een voorafgaande toelating nodig, en er mag enkel nog geluidsarm vuurwerk gebruikt worden. Maar tijdens de oudejaarsperiode bleek al meteen dat de regels weinig uithalen…
Wie zich niet aan het verbod houdt, kan bestraft worden met een GAS-boete. Ook kan het (nog niet afgestoken) vuurwerk in beslag worden genomen. Op die manier probeert het gemeentebestuur vooral het dierenwelzijn, maar ook de veiligheid, te verhogen. Toelating aanvragen moet zes weken vooraf, behalve voor vuurwerk tijdens de nieuwjaarsnacht : dat kon tot 20/12 worden aangevraagd. Geert Vandekeybus (N-VA/PLE) vroeg hoe de nieuwe regels zouden gehandhaafd worden. Burgemeester Van Tichelt (CD&V) gaf toe dat dit vaak niet eenvoudig is : tegen de tijd dat de politie ter plaatse komt, is het kwaad vaak al geschied. Ook de definitie van “geluidsarm” vuurwerk is niet volledig helder : in principe wordt de norm van 85dB gehanteerd.
In de eindejaarsperiode bleek het nieuwe verbod al meteen een maat voor niets : jonge vandalen gebruikten een “vuurwerkbom” om in Molenheide een deur op te blazen (!), en in de dagen vóór oudjaar waren er overal in Essen knallen te horen. Ook tijdens de oudejaarsnacht werd veel vuurwerk afgestoken dat duidelijk niet geluidsarm was en waarvoor geen toelating was aangevraagd.
Verder wordt het ook verboden om flyers of andere papieren achter te laten op autoruiten. Twee uitzonderingen : verenigingen mogen dit wel, en… de politie ook !
Aanpak drugsproblematiek
Dirk Smout (N-VA/PLE), Jan Suykerbuyk (CD&V) en Jokke Hennekam (sp.a) kaartten het probleem aan. Korpschef Rudy Verbeeck legde uit dat elke burger op een discrete manier melding kan doen van verdachte omstandigheden bij de politiediensten. Dit geldt trouwens voor alle soorten meldingen en niet enkel om drugsgerelateerde feiten. Deze informatie wordt verwerkt met als doel deze concreet te maken en zekerheid te verschaffen of er al dan niet strafbare feiten gepleegd zijn. Dat gebeurt door middel van observaties, inlichtingen inwinnen bij andere diensten, eerdere politietussenkomsten… Tevens worden er anonieme patrouilles uitgevoerd met het oog op heterdaadsituaties. Eventuele vervolging is de taak van het parket, niet van de politie. Op vraag van Smout welke feedback men kan verwachten, antwoordde Verbeeck dat de politie gebonden is aan het beroepsgeheim en dat er enkel kan gecommuniceerd worden via een persbericht, na toestemming van het parket. Hij beloofde om te bekijken op welke manier men de melders toch op de hoogte kan houden over de ingediende klacht.